Тіршілік ортасы және ...

Тақырып: Тіршілік ортасы және биологиялық ластану

Мақсаты: Адам тіршілік ортасындағы биологиялық және экологиялық қауіп қатерлердің түрлері және олардан сақтану жолдары бойынша білім мен тәрбие қалыптастыру.

Тапсырмалар:

1.      Биологиялық қауіптің түрлерін сипаттаңыз?

2.      Микроағзалар туғызатын қауіп қатерлердің түрлері мен әсерлері.

3.      Қауіпті жануарлар олардан қорғану жолдары.

4.      Экологиялық қауіптің көздері

Биологиялық қауіп тірі объектілерден пайда болады. Биологиялық қауіп тасымалдаушы бүкіл өмір сүру ортасы (ауа, су, топырақ), өсімдік пен жануарлар әлемі, адамдардың өздері, адаммен және басқа объектілерімен  жасалынған  жасанды әлем  болып табылады. Тірі әлемнің  бүкіл объектілерін  бірнеше әлемге бөлуге болады: микроағзалар, саңырауқұлақтар,  өсімдіктер,  жануарлар,  адамдар.

- улы жануарлар – қоңыздың кейбір түрлері (алагүлік, майкалар), кейбір көбелектің шынжыр табаны (жібек құрты), кене – кененің өзі улы емес , бірақ  олардың қансорғыш түрі кене  энцефалитының, кене бөртпелі  тифтың, марсельды безгектің, Ку-безгектің, туляремияның және т.б.  аурулардың тасымалдаушысы болып табылады.

- улы балықтар -  (теңіз таутаны және т.б), сонымен қатар медузалар және   актиниилер. Мысалы, маринок уылдырығы, сонымен қатар мариноктың қарын бөлігін  шығаратын қара қабықша (Қазақстан өзендерінде болады) ауыр улануды туғызады

- улы жыландар – сұр жылан (эфа, гюрза, қарапайым сұр жылан және т.б.);  

- бұнақ аяқтының көптеген түрлері (сколопендра, өрмекшілер,  шаяндар, соналар, аралар);

- улы өсімдіктер – меңдуана, красавка, болигол, наперстянка, улы белес, қарапайым еліртпе, жонғарлы аконит және т.б.;

- саңырауқұлақтар – поганка, мухомор, сатанинский саңырауқұлақ, опёнок. Паразитті  саңырауқұлақ – фитофтора . Саңырауқұлақ қауіпті - спорынья паразиты.

Экологиялық қауіп-қатер

Көптеген экологиялық қауіп – антропогенды шаруашылықтың өнімі.

Бақылау сұрақтары:

1.      Патогенді ағзаларға  жатады.

2.      Әлеуметтік маңызға ие микроағзалар туғызатын ауруларды атаңыз?

3.      Улы жануарларға жатады?

4.      Экологиялық қауіптің негізгі көздерін атаңыз?

Пайдаланылған әдебиеттер

Негізгі әдебиеттер:

1.      Акимова, Т.А. Экология. Человек-экология-биота-среда: учебник для вузов / Т.А. Акимова, В.В. Хаскин.- 3-е изд., перераб. и доп.- М.: ЮНИТИ, 2008.- 495 с.- (Золотой фонд российских учебников).

2.      Булекбаева, К.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау: оқулық / К.Б. Булекбаева.- Алматы: Эверо, 2011.- 152 б.

3.      Сатова К.М.,Ширимбекова М.Ж.,Бекназарова А.С.

Қосымша әдебиеттер:

1.      Губайдуллина Т.Н. Методологические проблемы развития Эколого-экономических отношений в современных условиях.- Казань, 1999 г.

2.      Зарубин Г.П. Окружающая среда и здоровье. – М, 1997 г.

3.      Лосев А.В. Социальная экология /под ред. Жукова / - М., 1998 г.

Шилов И.А. Экология. – М., 2000 г