Тақырыбы: Қашықтықтан оқыту: Білім беру ұйымдарын басқару, оқытуды басқару, электрондық кітапхана, тестілеу жүйесі, вебинарлар.
Оқытудың әдістемесі мен формасы: Баяндау, дәріс
Қашықтықтан оқыту дегеніміз — мұғалім мен оқушы арасында қандай да қашықтықта интернет ресурстарының сүйемелдеуімен өтілетін оқытудың формасы, яғни интернет желілерінің көмегімен белгілі бір арақашықтықта оқыту.
ҚО ұйымдастырудың 3 түрлі формасы бар: онлайн (синхрондық) және оффлайн (асинхрондық), және кең таралған үшінші түрі вебинар
Онлайн режимдегі оқыту дегеніміз – интернет ресурстарының көмегімен ағымдағы уақытта белгілі бір қашықтықта мұғалім экранын көру арқылы оқытуды ұйымдастыру формасы.
Оффлайн режимдегі оқыту дегеніміз - интернет ресурстарының көмегімен (электрондық пошта) мұғалім мен оқушы арасындағы ақпарат алмасуды қамтасыз етуге мүмкіндік беретін оқытудың формасы.
Вебинар дегеніміз – интернет желілерінің көмегімен семинарлар мен тренинтер өткізу формасы.
Осы технология бойынша оқытуды ұйымдастырып, бүкіләлемдік желі көмегімен барлық компьютерлерді бір желіге біріктіріп сабақ өтуші тұлғаны тьютор деп атаймыз.
Қашықтықтан оқыту формасын ұйымдастыру мен жүргізу - қашықтықтан оқыту формасымен білім беру құқығын беретін Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің (ҚР БҒМ) лицензиясы бар білім беру мекемелерінде жүзеге асырылады. Қашықтықтан оқыту формасын жүзгізу құқығын беретін лицензия алу Қазақстан Республикасының істегі заңдылықтарына сәйкес жүзеге асады.
Қашықтықтан оқытуды жүргізу құқығын, лицензия алу үшін білім беру мекемесі келесі құжаттары бар ҚР БҒМ-не өтініш жасайды:
- бірінші басшының қолы бар бланкідегі хат;
- бекітілген үлгі бойынша өтініш;
- өтініш жасаушының басқару органының шешімі;
- өтініш жасаушының ұйымдастыру-құқықты формасы туралымәлімет;
- өтініш жасаушының біліктілігі туралы мәлімет
- техникалық сипаттама.
- қашықтықтан оқыту -Қашықтықтан оқытудың негізгі білім беру мекемесі, Қашықтықтан оқытудың оқу орталығы және оқушының орналасқан жерінде жеке жүзеге асады.
-
қашықтықтан оқыту жүйесінің объектілері болып оқу курстарының
кешендері табылады.
- қашықтықтан оқыту жүйесінің субъектілері болып оқушылар, тьютерлер және администратор табылады.
- объектілер мен субъектілер мемлекеттік стандартқа сәйкес оқу процесінің барлық сабақ түрлерінің жүргізілуін және оқушылардың білім сапасын қамтамасыз етеді.
Қашықтан оқытудың білім саласындағы мақсаты: Білім берудің біртұтас ақпараттың жүйесін құру арқылы педагогтардың білім деңгейін көтеру.
Қашықтан оқытудың білім саласындағы міндеттері:
· бір-бірімен тығыз байланысты бола отырып. мемлекеттік (республикалық, облыстық) деңгейіндегі қашықтықтан оқытудың құрамына енуі;
· құру кезінде мемлекеттің стандарт талаптарын сақтау;
Қашықтықтан оқытудың жергілікті жүйесі белгілі бір білім және жекелеген қала (университет) шеңберінде жұмыс атқарады, оның құрамына тек жоғары оқу орындары ғана емес, мектептер, гимназиялар мен колледждер де кіреді. Осындай жүйенің аясында жұмыс жасаудың алғашқы сатысында зиялылық потенциялын, компьютерлік техниканы ұтымды пайдалана отырьш, үздіксіз білім беру принциптерін ойдағыдай іске асыру қажет. Осыған орай, мектептер мен жоғары оқу орындары жергілікті және аймактық желіні пайдаланып, шығармашылық жұмыстарын таратып, оқыту үрдісінде әдістеме бойынша тәжірибе алмасуы қажет.
Оқытудың ауқымды және жергілікті жүйелерін ойдағыдай пайдалана білудің нәтижесінде білімнің базалық және деректердің банкілік мәліметтеріне, клиент - сервер, мультимедиа, компьютерді оқып-үйренуші жүйелерге, электрондык оқулыктарға, оку-әдістемелік материалдарға, қашықтықтан оқыту жүйесінің технологиясымен үйлесімді болып келетін, алдағы уақытта оқыту тәсілдерінің ішінде кең тараған бес аспап әрі өміршең түрлері бола алатындай жайлы окулыктарға, бағдарламаларға еркін кіруге болады.
Осындай сан қырлы, әрі күрделі мәселелерді жүзеге асыруда оқытушының атқарар рөлі орасан. Оған әрі ауыр, әрі жауапты міндет жүгі жүктеледі: ол курстың бағдарламасының құрылымын дайындап, оны қашықтықтан білім беру жүйесімен астастырып бейімдейді, оқу үрдісінің барысын қадағалап, тапсырмаларды орындау барысында, өз бетімен бақылау-пысықтау жұмыстарын орындау жөнінде ұсыныстар береді. Бұл ретте қашықтықтан оқыту жүйесінің әдістерінде көрсетілгеніндей, көңіл-күй, психологиялық қарым-қатынас бой көрсетеді. Қашықтықтан оқыту тәсілі бойынша жұмыс істейтін оқытушы оқытудың жаңа технологиясын, оқытудың компьютерлі және тораптық жүйелерін жетік біліп, олармен іс жүргізу ісін орындау шарт.
Қашықтықтан оқыту тәсілімен оқытатын оқытушыларға және осы істе мүдделі басқа да адамдарға бірнеше талаптар қойылады:
· Оқытушы компъютермен жоғары дәрежеде сауатты жұмыс істей білуі қажет.
· Қашықтықтан оқытудағы мақсаттары мен міндеттері, оның алдағы уақытта ақпараттық технология және коммуникация құралдарының негізінде дамуы туралы білуі қажет.
· Қашықтықтан оқыту технологиясын жетік білетін, білім саласындағы қызметкерлерді, оқушыларды таныстыра білуі қажет.
· Оқытушының ақпараттық құралдармен жұмыс істеуге іс жүзінде дағдылануы қажет.
· Оқытудың телекоммуникациялық құралдарын қолдану ісіне дағдылануын қалыптастыру, атап айтқанда: тұтынушылар арасында ақпараттар алмастыру және ақпараттық жүйелердегі ресурстарды пайдалануға дағдылануын қалыптастыруы қажет.
· Жинақталған түрде оқу бағдарламасын құрайтын белгілі бір тәртіптегі модульдік курстардың әдістемелерін баяндай және курстарды өткізуді ұйымдастыра білуі қажет.
· Оқу үрдісін қашықтықтан оқыту шеңберінде жүргізу ісіне жан-жақты даярлау, қашықтықтан оқыту жүйесі бойынша сабақ өткізу үрдісінде үйлестіруші болуы қажет.
Бүгінгі таңда ақпараттық қамтамасыз ету жүйесіне баса мән бермейінше, білім берудің ақпараттық технологияларын, дәлірек айтқанда, электрондық оқулық және бейнефильмдерді, басқа да электрондық басылымдарды қашықтықтан оқытудың спутниктік арнасы арқылы ендірмейінше, кез келген әлеуметтік-экономикалық саланың алға басуы мүмкін емес.
Қашықтықтан оқыту мектептерде Республика, облыс, қала және мектеп кеңістігінде кең қолданыс табуда. Мектеп көлемінде айтатын болсақ, «Интернет күнделікті» алуға болады. Бұл жаңашылдық екі – үш жыл көлемінде өз жұмысын атқарып келуде. Бұл инновациялық әдіс арқылы ата – аналар балаларының білім үлгірімін, ал оқушылар үй жұмысын уақытында біліп отырады. Мұндай әдіс арқылы мектеп пен ата – аналар қауымы арасындағы байланыстың одан сайын нығаюына үлкен септігін береді. Оқытылатын пәндерден қашықтық олимпиадалар Қазақстандық интернет олимпиадалар («КИО») өтеді. Мұндай интернет олимпиадалар оқушылардың үлкен қызығушылығын танытады. Тапсырмалары қызықты, сан алуан және олимпиаданың ең тиімді жері – оқушылар өздерінің білім деңгейлерінің көрсеткішін бірден білулері болып табылады.
Аталған олимпиадалар сайыс түрінде берілсе де, оқушыларды оқытады деп айтуға болады. Өйткені, оқушылар сабақ барысында алған білімдерін шыңдайды, тексереді, салыстырады. Оқушыларға арналған олимпиадалардан басқа, мұғалімдерге арналған онлайн жүйесінде өтетін сан алуан семинарлар, конференциялар, сабақтар ұйымдастырылады. Қарқынды түрде қолданыс тауып жүрген ол – республика, облыс көлемінде ата – аналар қауымына арналған жиналыстар. Ата – аналар жиналыстары облыс т.б. қарым – қатынастарды нығайта, бекіте түсуде.
Оқу процесін сапалы ұйымдастырудың келесі түрі - «Е-learning». Е-Learning – бұл оқу үрдісін ұйымдастырудағы халықаралық стандарттар мен принциптерін қолдайтын, барлық заманауи талаптарға сәйкес келетін, электронды және қашықтықтан оқыту. Оқытудың аталмыш жүйесі білім беру саласын түбегейлі өзгертеді. Яғни, мұғалім мен оқушының арасындағы байланыс өзгереді. Қазіргі таңда E-learning электронды білім беру көп елдердің білім жүйесіне қарқынды енгізіліп отырған оқытудың озық формаларының бірі болып келе жатыр. Қазақстан Республикасында электронды оқыту білім жүйесінің инновациялық дамуының басты бағыттарының бірі болып есептеледі. Әлемдік тәжірибелердің көрсеткіштері бойынша е-learning жүйесі білім беруді модернизациялаудың басты құралдарының бірі екендігін айқындайды. Электронды білім беру кең ауқымды жобасының жүзеге асуы Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінің ақпараттандыру мақсатына үлкен жол ашпақ.
Е-learning технологиялары оқу үрдісіне келесі мүмкіндіктер береді: Берілген материалды меңгеруге жағдай жасау үшін өте қолайлы және ыңғайлы;
Оқу материалын меңгеруде қиындық деңгейін, уақытын және көлемін таңдаудағы жекешілдік;
Интерактивті, өйткені, мұғаліммен, сыныптастарыңмен синхронды (чат, скайп) және асинхронды ( пошта, форум) әрекеттесу арқылы оқуға болады. Е-learning-тің басқа технологиясы – бұл мұғалімнің оқу сайты. Мұғалімнің оқу сайттарының ресурстары (бейнелекциялар, тест жұмыстар, практикалық тапсырмалар, форумдағы дискуссиялар, есептер шығару практикумдары, компаниялардың оқу-жаттығу жұмыстары) оқушыларға ыңғайлы уақытта керекті тақырыбымен өз бабымен жұмыстануға мүмкіндік береді. Сандық білім беру контентін электронды оқулықтар, компьютерлік ойындар, виртуалды жаттығу әдістері, ғылыми - әдістемелік зерттеулер құрайды.
Осылайша, e-learning технологиясы – бұл оқыту ортасы, оның көмегімен оқу үрдісін жекелеуге болады, оқытудың жылдамдығын таңдауға болады (ақпаратты қабылдаған кезде). Оқушы өзіндік жұмысты дербес компьютердің, ноутбуктың, ұялы телефонның көмегімен ұйымдастыра алады. Оқушылардың өзіндік жұмыстарының көлемін көбейту оқу үрдісін ақпараттық технологиялардың арқасында нығайтуға мүмкіндік береді.
Оқушы автоматтандырылған жүйеде өзінің жеке портфолиосын, күнтізбесін, күнделігін жүргізеді. Ал мұғалім күнтізбелік-тақырыптық жоспары бар электрондық дәптерді, сынып журналын, хабарландыру қызметін (алда болатын жоспарлы және жоспардан тыс жиналыстар мен кездесулер туралы оқушылардың ата-аналарына e-mail немесе sms-хабарламалар, есептелік және т.б. жіберу) толтыратын болады. Ата-аналар қауымы тәрбие мәселелері бойынша кеңестер алу, сондай-ақ қашықтықтан баласының сапалы орта білім алуы мен жетістіктері туралы ақпараттық хабарлама алу мүмкіндігіне ие болады. Сонымен бірге осы бағдарламаның артықшылығы – қосымша ақпараттар арқылы мектептің порталын /сайтын/ ашып, мектептің тарихы, оқушы, мұғалім рейтингісі, құрмет тақтасы, ҰТБ-ға дайындығы, қашықтықтан оқыту курстары, ата-аналар комитеті, сынып жетекшілігі, т.б. мәліметтерді автоматты түрде енгізуге болатындығы.
Электрондық кітапхана https://lib.enu.kz/?q=kk
«Эпиграф» деректер қоры - ҚР жоғары оқу орындарын отандық "ЭВЕРО" баспасы шығарған
оқулықтар және оқу құралдарымен қамтамасыз ететін ресурс. Басылымдар қазақ,
орыс және ағылшын тілдерінде толық мәтінді іздеу мүмкіндігімен ұсынылған.
«Эпиграф» электрондық оқулығы - ҚР жетекші мамандары мен оқытушыларының мультимедиялық оқу басылымдары. Оқулықтар ҚР мемлекеттік бағдарламалары мен стандарттарына сәйкес жасалған және мемлекеттік мекемелермен аккредитацияланған; бейне-лекциялармен, жоғары сапалы иллюстрациялармен (соның ішінде 3D форматында), схемалар, графиктер және бақылау тесттерімен қамтылған.
«Аknur рrеss» сандық кітапханасы – ҚР жоғары оқу орындарының оқулықтары мен оқу құралдарынан тұратын 3 тілдегі деректер қоры (1000 нан астам аталым). Контенті күнделікті жаңартылады. Техникалық қолдау және байланыс орталығы 24/7.
ЭБС Лань – ЖОО-на профилдік бағыттағы қажетті оқулық және ғылыми әдебиеттермен қамтамасыз ету мақсатында құрылған ресурс. Құрамында «Лань» баспасының электрондық оқулықтарымен қоса басқа да баспалардың толық нұсқадағы оқулықтарына қолжетімді.
ЭБС «Университетская библиотека онлайн» — жетекші ресей баспаларының білімдерінің барлық салалары бойынша оқу және ғылыми әдебиеттердің ең танымал материалдарына ЖОО-ның қолжетімділігін қамтамасыз ететін заманауи білім беру платформасы. Ресурс білімнің барлық салаларында 100 000-нан астам басылымдарға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Құрамында оқулықтар, оқу құралдары, монографиялар, мерзімді басылымдар, анықтамалық кітаптар, сөздіктер, энциклопедиялар, бейне және аудио материалдар, өнер туралы көрнекі басылымдар, көркем және нон-фикшн әдебиеттер бар.
ЭБС IPRbooks – оқу және ғылыми әдебиеттер, мерзімдік басылымдар, аудиокітаптар, видеокурстар, онлайн-тесттерді құрайтын ресурс. Қазіргі күні платформада 118 мыңнан астам жарияланым бар.
ЭБС Znanium.com - онлайн режимде көптеген оқу және ғылыми жұмыстарға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Электронды кітапхана жүйесінің негізгі қорында соңғы бес жылда 15 606 оқулық пен оқу құралдары бар. Discovery Znanium модулі арқылы пайдаланушылар өз әдебиетінен басқа интернет желісіндегі ашық қолжетімділіктің ірі ресурстарынан екі миллионнан астам құжаттармен жұмыс жасай алады: ЖОО репозиторийлері мен ЭКЖ, шетелдік баспалардың дерек қорлары,мамандырылған ғылыми және білім беру ресурстары. Бұл модульде, сондай-ақ көшірме мәтіндерге тексеру жүргізуге, жарияланымдық белсенділікке және мәтіннің ғылымилығына талдау жасауға мүмкіндік береді. Жаңа модуль Znanium Энциклопедиясы беделді, өзекті анықтамалық басылымдарды іздеуді қамтамасыз ететін бірегей анықтамалық портал болып табылады.
ДБ East View — Ресей және ТМД елдерінің мерзімді басылымдары, Хабаршы және ғылыми журналдардың электронды түрдегі толық мәтінін оқуға болады.
ЭБ «Grebennikon»- «Гребенников» баспа үйі шығаратын төрт негізгі бағыт (маркетинг, менеджмент, қаржылық менеджмент, персоналды басқару) бойынша 30 мамандандырылған журналдардағы мақалалардың деректер базасы. Журналдардың басым бөлігі ВАК құрамына кіреді. Elsevier, Emerald, Harvard Business Review, Swedish Scholl of Economics, University of Chicago Press, Американдық маркетинг қауымдастығы, Берлин МВА, Маркетинг ғылым академиясы сияқты танымал баспалардың, компаниялардың, оқу орындарының рұқсатымен тәжірибелік маңызы зор мәліметтері ұсынылған. 250 тақырып бойынша ыңғайлы пәндік айдары бар.
IEEE Xplore - әлемдегі ең ірі IEEE (Электротехника және электроника инженерлері институты) кәсіби-техникалық қауымдастығының сандық кітапханасы.
Polpred - БАҚ-қа шолу — соңғы 15 жылдағы БАҚ-тың жарияланымдар архивін ұсынады. Бұл деректер қорында 235 елдің 53 сала бойынша 600-ден астам дерек көздерінің жаңалықтарын іздеуге болады.
Academic Search Complete — EBSCO агенттігінің 8500-дай журналдың электронды нұсқасын, ғылыми сараптамадан өткен видеолар мен тарихи әрі өте сапалы фотолардан тұратын деректер қоры.
eBook Academic Collection — EBSCO агенттігінің Oxford University Press, State University of New Press, Cambridge University Press, University of California Press, Taylor and Francis LTD жәнет.б. жетекшібаспалардың 120 000 электрондыкітаптарыноқуғаболады.
Euromonitor International Passport — нарықтық анализ, тұтынушыларының статистикалық мәліметтері, шаруашылық саласының қызметі, экономика саласындағы әр түрлі есептер, пікірлер және басты жаңалықтары жайлы ақпараттарды құрайтын деректер қоры. 2020 жылға дейінгі 27 сала бойынша болжанған 210 мемлекеттің 900-ға жуық қаланың деректерін табуға болады.
Oxford Jurnals - Oxford University Press баспасының 2018-2019 жылғы алдыңғы қатарлы академиялық онлайн порталы. Әлемдегіалдыңғықатарлыакадемиялықжурналдардың 4 толықколлекциясынбіріктіреді (Mathematics & Physical TITLES Sciences Collection, Humanities Collection, Social Sciences Collection, Law Collection)
Oxford Scholarship Online – Oxford University Press баспасының кітаптары мен ғылыми жұмыстарын ұсынатын онлайн-кітапхана. OSO қорында әлемнің 90 елінде орналасқан 2000 астам мекеменің 20 пәндік облысты құрайтын 15000 астам кітап бар.
Scopus — конференция материалдары, патенттер, кітап сериялары, жеке монографиялар және басқа да басылымдардан тұрады. Scopus-та әлемнің 5000 баспасынан шығатын 22000 мерзімді басылымдар бар.
Science direct – әлемдегі ең жоғары импакт-факторы бар, ең ірі ғылыми толықмәтінді журналдар және кітаптардың баспасы. ScienceDirect мультидисциплинарлық платформасында Elsevier баспасының барлық ғылым салаларын қамтитын 2500 ғылыми журналдардың 13 млн-нан астам басылымына және 33000 кітабына қолжетімді.
Springer — әр түрлі форматтағы ғылыми контенттік әлемдік басылымдардың бірі. Құрамында 3000-нан астам журнал бар, оның ішінде 550 журналына ашық қолжетімді.
Web of Science — реферативтік-библиографиялық деректер қоры. Құрамында әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар саласындағы әлемнің ең атақты 12500 журналы мен 148 мың конференция материалдарынан тұрады.
eLibrary USA – ағылшын тіліндегі көптеген ақпараттарды, ғылыми журналдардағы мақалаларды, жаңалықтарды, диссертацияларды, кітаптар мен мерзімді басылымдарды қамтитын JSTOR, ProQuest, Ebrary сияқты 25 деректер қорының жиынтығы. Бұл деректер қорына Ғылыми кітапханада орналасқан «American Corner and Maker Space Astana» ақпараттық-ресурстар орталығында қолжетімді.
Әдебиеттер тізімі:
1. Білім беру ұйымдарына электрондық оқыту жүйесін енгізу жағдайында педагогтардың біліктілігін арттыруды ұйымдастыру әдістемесі / Ахметова Г.К., Караев Ж.А., Мухамбетжанова С.Т. // Алматы:АҚ «ҰБАО «Өрлеу», 2013.
2. Қазақстан және ТМД елдеріндегі білім беруді ақпараттандырудың IV Халықаралық форумының ғылыми мақалалар жинағы (18-19 бет.38-39 бет. 118-119 бет. 460-461 бет).
3. Журнал «Мектеп» № 11(6 бет)
4. Журнал «Информатика негіздері» № 1 – 2010 ж (11-14 б)